Exact 25 jaar
geleden las ik in het groentenwinkeltje Factor 44 een traktaat over de kwetsbaarheid van de pompelmoes op basis van de bevindingen van fruit.
Het was in het kader van 'Obst & Gemuße' (rather than / dus niet Gemüse –) een fifty-fifty* activiteit, – men denke aan de weegschaal in de Delhaize – voor dat jij uw vers-inkopen kan intikken moet jij kiezen tussen Obst & Gemüse – Fruit en groenten dus – dit binaire, de attitude, het hele systeem, tot en met onze huidige verslaving aan computer-gestuurd vanalles-en-nogwat, de strakke verdeling van ons leven in ja of nee hebben wij te danken aan Leibniz – die al vroeg een machine (traprekenaar 1672) had ontworpen om on twijfelachtig leven in een 'juist' of 'onjuist' stramien te pakken.
Maar wij zijn intussen ver gevorderd en aanvaarden het eenvoudig binaire bestaan al lang niet meer – wij ruimen in dat er verschillende, soms tegen-polige realiteiten samen een nieuw geheel kan vormen en hebben zo in zich de tendens van amalgamatie mee... of proberen ten minst deze in goede banen te leiden – Bij het woord amalgaam denken vele alvast aan de tandarts – ik ook ben opgegroeid in een tijd dat de wetenschap vond het beter te kunnen doen als de natuur en zo kwam ik als jonge knaap in de handen van Doktor Bobok terecht: Hij boorde profylactisch de ziel uit mijn gezonde tanden om deze dan met amalgaam vol te stouwen... een mengelmoes van vloeibaar kwik met zilver, tin, zink of koper... bekkes, een praktijk die sinds 2018 grotendeels verboden is.- bij mij vielen de vullingen ook al rap weer uit, en bezorgden mij een leven van kiespijnen – maar dat is nog een ander verhaal...
Of denken de syndicalisten onder u eerder aan de amalgamatie van bonden, vooral dan in de angelsaksische contreien – of ook in de bedrijfswereld, waar tot amalgamatie wordt overgegaan als men niet direct wil toegeven dat een bedrijf de andere heeft ingeslikt... Een een amalgamatie heeft plaatsgegrepen is het haast onbegonnen werk deze ongedaan te maken – men denke aan een ontroerd ei: te laat! Een omlette kan je nooit weer in een schelp passen – en denke aan de paradoxale 'naciemineto del huevo' – of om het eenvoudig op zijn engels te zeggen:
you cant unscramble eggs.
Maar wij hebben het hier over een meer filosofische soort amalgama
– een in elkaar vervloeien van elementen die samen weer een ander soort gegeven creëert –
Vandaag wil ik het hebben over Spinazie. Die gezonde groente die wij in jonge jaren als vormloze brei leren kennen was bij zijn vroegste culturele benoming nog stekelig: in 1629 is voor de eerste keer spraken van een stekelige cultivar – en vandaar dat Bento de Espinoza, de portuguese vluchteling die dan nog uit de tempel en gemeenschap werd verbannen, als Spinazie lees: Het enig tijdens zijn leven en onder zijn naam verschenen werk, 1663 bij Rieuwertsz te Amsterdam) was een behandeling van Descartes 'Principia Philosophica' (1644) – genoemd ” Renati des Cartes Principia”... daarin zijn al de verschillen overzienbaar – op vlak van de 'cogitus' of vrije wil, (cogitus ergo sum) en de substantie van de ziel... Spinazie geloofde niet in de vrije wil en zag ons, zoals alles als een grote groene brei, een goddelijke brei waarvan wij deel uit maken.
Dus dacht ik hier enkele pertinente stellingen van Spinazie in de ruimte te zetten, en proberen de (binaire?)tweevoudigheid, of zoals ook spinazie inruimde – meervoudigheid van ons bestaan en handelen te belichten...
Hiervoor neem ik zijn bekendste werk ter hand, en probeer via de oorspronkelijke teksten licht op de zaak te werpen: de substantie, de attributen en de modi...
(enkele direct voorgelezen stukken in latijn van 'propositos, demonstratio en scholium...)
en afronden met ('al wat voortreffelijk is is even
moeilijk als zeldzaam') het einde Ethica... vierendeel/fifty van het doek met de archïsche spinazieplant. (1620)
